Ξαναδιάβαζα πρόσφατα τα κείμενα ενός “αποτυχημένου” μαρξιστή, ενός πολύ σημαντικού διανοούμενου που όμως ποτέ δεν απόκτησε τη φήμη άλλων ούτε επιβεβαιώθηκαν ποτέ πανηγυρικά οι απόψεις του από την ιστορία. Όπως τον διαβάζω όμως βλέπω ότι έχει πάρα πολλά να πει, σημαντικά για μας σήμερα. Μιλάω για τον Josef Weber. Απ’ ό,τι έχω διαπιστώσει δεν υπάρχει τίποτα δικό του στα ελληνικά, κι αυτό είναι σημαντικό κενό.
Ο Weber υπήρξε μέντορας για μια περίοδο του Μπούκτσιν (ίσως όπως ο Στίνας για τον Καστοριάδη;), στον οποίο συνέστησε και το έργο των Αντόρνο και Χορκχάιμερ. Τροτσκιστής αρχικά, πήρε στη συνέχεια σοβαρά τα λόγια του Τρότσκι περί ριζικής αναθεώρησης του μαρξισμού σε περίπτωση που ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος δεν συνοδευόταν από
προλεταριακές επαναστάσεις. Υπήρξε, παρόλες τις αδυναμίες του, σπουδαίος ανανεωτής του μαρξισμού με παράλληλη πολιτική δράση στο “κίνημα για μια δημοκρατία περιεχομένου”.
Στο διαδίκτυο υπάρχουν δύο εξαιρετικά δοκίμιά του, το The Great Utopia και το The Problem of Social Consciousness in Our Time (το δεύτερο κομμάτι εδώ). Δυστυχώς δεν βρήκα στο διαδίκτυο το Capitalist Barbarism or Socialism, στο οποίο αναπτύσει την περίφημη “retrogression thesis”.
Ένα πληροφοριακό κείμενο υπάρχει και εδώ.
Για τη σχέση Weber-Bookchin έχει γράψει κάτι ο Van der Linden. Και έχει απαντήσει επισταμένως και αναλυτικά η Janet Biehl εδώ (αν και νομίζω ότι διορθώνοντας με το δίκιο της τα λάθη και τις ανεπάρκειες του Linden, υποτιμά κάπως τους σοβαρούς δεσμούς Βέμπερ και Μπούκτσιν, ιδιαίτερα στο θέμα της παρουσίασης των κοινωνικών σχέσεων ως “φυσικών” από τον πρώτο εξαιτίας του σύγχρονου καπιταλισμού)
Επειδή ήταν γερμανός και τα κείμενά του στα οποία παραπέμπω είναι στα αγγλικά, δεν ξέρω κατά πόσο είχε εγκρίνει τις μεταφράσεις των δοκιμίων του στα αγγλικά από τους συνεργάτες του στο περιοδικό Contemporary Issues.
Έτσι πληροφοριακά όλα αυτά σε περίπτωση που δεν τον ξέρατε, και ως υπενθύμιση σε όσους τον γνωρίζανε.
Θοδωρής Βελισσάρης
————————————————————————————
ΥΓ: Μελανότερο σημείο ο αντισημιτισμός του στα τελευταία χρόνια της ζωής του, τον οποίο ωστόσο δεν ανίχνευσα στα κείμενά του που παραπέμπω.