Παραθέτουμε εδώ κάποιες προτάσεις για τις συνελεύσεις γειτονιάς, τις οποίες θεωρούμε κρίσιμες με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία μας σε σχέση μ’ αυτές.
Οι συνελεύσεις γειτονιάς είναι κάτι πολύ σημαντικό για όλους μας! Αποτελούν μικρούς προπομπούς μίας άλλης, καλύτερης οργάνωσης της κοινωνίας. Δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε πρόχειρα και βιαστικά θεωρώντας τις ως κάτι παροδικό. Ιδιαίτερα στην προοπτική αύξησης της συμμετοχής, η καλή οργάνωση καθίσταται απολύτως αναγκαία.
Ιστορικά, αν πέτυχαν κάτι οι συνελεύσεις, το πέτυχαν εξασφαλίζοντας τις συνθήκες και τις διαδικασίες εκείνες που οδηγούν στη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων οι οποίες αποτελούν έκφραση της βούλησης των συμμετεχόντων. Έτσι, μία συνέλευση πρέπει οπωσδήποτε να έχει συντονιστή ή συντονίστρια (όχι μονίμως τους ίδιους) καθώς και ένα στοιχειώδες πρόγραμμα για τη διεξαγωγή της. Δεν γίνεται η σειρά των ομιλητών να είναι τυχαία, να περνάει ο καθένας κατά βούληση από το ένα θέμα στο άλλο, κάποιοι να μιλάνε μισή ώρα και κάποιοι μισό λεπτό, και άλλα παρόμοια που δυστυχώς συμβαίνουν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Ο συντονισμός ορίζει τον χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους οι ομιλητές στοχεύοντας αφενός στο να εκφραστούν όσο περισσότεροι γίνεται και, αφετέρου, στο να δοθεί η δυνατότητα να ασχοληθεί η συνέλευση με όλα τα θέματα που την ενδιαφέρουν. Φυσικά η ροή της συνέλευσης μπορεί να λάβει διαφορετική τροπή αν το επιθυμήσει η πλειοψηφία, αλλά αυτό δεν αναιρεί την αναγκαιότητα σοβαρής οργάνωσής της. Μια καλή ιδέα για την αντιμετώπιση πολλών θεμάτων, είναι η δημιουργία μικρών επιτροπών/ομάδων για κάθε θεματική.
Επίσης, μία συνέλευση δεν μπορεί να παίρνει στα σοβαρά τον εαυτό της εάν δεν έχει έναν ρητό τρόπο λήψης αποφάσεων. Δεν μπορεί να μένουν στο τέλος όσοι έχουν τις ισχυρότερες αντοχές και να παίρνουν τις αποφάσεις, ούτε ο τρόπος απόφασης να είναι κάθε φορά θέμα τύχης και συγκυριών. Κάποιες «καταστατικές» συναντήσεις οφείλουν να ξεκαθαρίσουν αυτό το θέμα (όχι αναγκαστικά με τελεσίδικο τρόπο, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στις αλλαγές και στις βελτιώσεις). Εμείς προτείνουμε τον δημοκρατικό τρόπο λήψης των αποφάσεων, μετά από ουσιαστική συζήτηση και κατάθεση απόψεων, δηλαδή να επικρατεί η πρόταση που συγκεντρώνει τουλάχιστον την προτίμηση του 50% της συνέλευσης συν ενός ή μίας ακόμα, αν και η πραγμάτευση αυτού του θέματος ανήκει σε μελλοντικό άρθρο.
Από ανθρώπους που θα ενδιαφερθούν να συμμετάσχουν σε μία συνέλευση γειτονιάς δεν μπορούμε να απαιτήσουμε να διαθέσουν έξι ώρες από τον χρόνο τους επειδή δεν έχουμε εξασφαλίσει στοιχειώδη οργάνωση! Να το ζητήσουμε αυτό όταν συντρέχουν σοβαροί λόγοι! Ούτε μπορούμε να ζητάμε τη συμμετοχή του κόσμου όταν δεν έχουμε φροντίσει να εξασφαλιστεί η έκφραση της γνώμης όλων καθώς και η ουσιαστική συμβολή τους στην εκάστοτε λήψη αποφάσεων. Ευλόγως πολλοί δεν επανέρχονται σε συνελεύσεις που είδαν ότι λειτουργούν εντελώς ανοργάνωτα.
Θεωρούμε τα παραπάνω εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις εάν μία συνέλευση θέλει να σέβεται τον εαυτό της. Θα συζητήσουμε τώρα και κάποιες από τις πιθανώς επαρκείς συνθήκες για την ενδυνάμωση των συνελεύσεων.
Οι πολίτες είναι πιθανότερο να ασχοληθούν με τις συνελεύσεις εάν η συμμετοχή τους θα έχει κάποιο αντίχτυπο στη ζωή τους. Πώς μπορούν να γίνουν οι συνελεύσεις αποτελεσματικότερες; Σε πρώτη φάση με τη συνεργασία μεταξύ τους. Ένα τοπικό ζήτημα πιθανώς μπορεί να επιλυθεί με τη δράση της αντίστοιχης συνέλευσης, αλλά υπάρχουν πολύ σημαντικά ζητήματα για τα οποία μπορούν να έχουν νόημα αγώνες που θα προκύπτουν μονάχα από τη συνεργασία μεταξύ των συνελεύσεων γειτονιάς, ή ακόμα και μεταξύ των δημοτικών συνελεύσεων (για παράδειγμα, στο κρίσιμο θέμα της ΕΥΑΘ και του νερού στη Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να δοθεί προοπτική μόνο από τη συνέλευση Συκεών, ούτε από τη συνέλευση της περιοχής Σχολής τυφλών, Ευζώνων και Φαλήρου). Η επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ των συνελεύσεων βρίσκεται σήμερα σε εμβρυακό στάδιο και οφείλουμε να παλέψουμε για την περαιτέρω ανάπτυξή τους.
Δεν μπορούμε ωστόσο να μην αναφέρουμε εδώ τον, κατά τη γνώμη μας, σπουδαιότερο παράγοντα για την ενδυνάμωση των συνελεύσεων γειτονιάς: την ανάληψη της τοπικής εξουσίας εκ μέρους τους. Αυτή η τοπική εξουσία υπάρχει κάτω απ’ τη μύτη μας και αντί να γίνει όργανο για την ανάπτυξη αγώνων που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της πλειοψηφίας, μένει στα χέρια αντιπροσώπων οι οποίοι, όσο καλοπροαίρετοι κι αν είναι, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη γενική βούληση. Ακόμη όμως και να μπορούσαν, που δεν μπορούν, δεν θα άλλαζε κάτι: θέλουμε τη δημοκρατία, όχι μονάχα επειδή πιστεύουμε ότι έτσι θα λύσουμε τα προβλήματά μας με τον καλύτερο τρόπο, αλλά και επειδή θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι μεταξύ ελεύθερων, δεν θέλουμε να είμαστε υπήκοοι, πιόνια στα χέρια άλλων, ούτε να ζούμε ως απομονωμένοι καταναλωτές και θεατές, αφήνοντας την κοινωνικότητά μας να παραλύει μέχρι θανάτου.
Αυτό σημαίνει συνεχή πίεση προς τις δημοτικές αρχές (και όχι μόνο) για τη «θεσμοποίηση» των συνελεύσεων, δηλαδή για τη σταδιακή εκχώρηση εξουσίας και οικονομικών πόρων σ’ αυτές. Σε ωριμότερο στάδιο, αυτές οι συνελεύσεις γειτονιάς θα μπορούσαν να διεκδικήσουν το σύνολο της τοπικής εξουσίας, συμμετέχοντας και νικώντας στις τοπικές εκλογές, καθιστώντας μονάχα «βιτρίνα» τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο. Η τοπική εξουσία περνάει έτσι εκεί όπου ανήκει, στις ανοιχτές τοπικές λαϊκές συνελεύσεις.
Σ’ αυτήν την προοπτική, τα λαϊκά κινήματα βάσης θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία για την ανάπτυξη των αγώνων τους και σε βάθος χρόνου να αντιμετωπίσουν με ίσους όρους ακόμα και το ίδιο το σύστημα που αναπαράγει σήμερα την ιεραρχία, την οικονομική εξαθλίωση, τον ρατσισμό, τον σεξισμό και την οικολογική αποσύνθεση. Η έλλειψη οργάνωσης ικανοποιεί μονάχα το σύστημα και όχι την υπόθεση της απελευθέρωσης.
Συμφωνώ πως ο ρόλος και η σημασία των συνελεύσεων γειτονιάς είναι πολύ σημαντικός και καθοριστικός σε μια μελλοντική διεκδίκηση της τοπικής εξουσίας. Το θέμα φυσικά της οργάνωσης συμβάλλει τόσο στη σοβαρή αντιμετώπιση από μέρους των πολιτών όσο και από μέρους των δημοτικών αρχών. Ωστόσο δυσκολεύομαι να καταλάβω πως γίνεται να δωθούν οικονομικοί πόροι σ’αυτές. Το θέμα είναι καθαρά πρακτικό:ποιος θα πάρει τα χρήματα, ποιός θα τα έχει, ποιος θα εξασφαλίζει εντέλει τη σωστή διαχείριση τους? Οι συντονιστές?
Και κάτι άλλο. Σε εκείνο το στάδιο στο οποίο τις τοπικές εκλογές θα έχουν νικήσει οι τοπικές συνελεύσεις ποιός θα είναι ο λόγος ύπαρξης μίας “βιτρίνας” δημάρχου και των λοιπών?
Κατ’αρχάς χαιρόμαστε που συμφωνείς με τη βασική μας θέση για την αξία και το ρόλο των συνελεύσεων γειτονιάς. Σαν γενική παρατήρηση πάντως, ενώ οι συζητήσεις αυτές είναι πολύ χρήσιμες και μας εμπνέουν με τις διάφορες προτάσεις και τις κριτικές που διατυπώνονται, ας έχουμε κατά νου ότι τα πράγματα μπορούν να πάρουν ποικίλες τροπές τις οποίες δεν μπορούμε ίσως τώρα να προβλέψουμε. Αυτό δεν μας εμποδίζει όμως να θέτουμε κάποιες βασικές αρχές και να κάνουμε συγκεκριμένες προτάσεις.
Όσον αφορά τώρα στα ερωτήματα που θέτεις, οικονομικοί πόροι θα ήταν λογικό να διατεθούν στις συνελεύσεις παράλληλα με τη θεσμοποίησή τους, κάτι το οποίο θα ήταν φυσικό επακόλουθο του επίσημου χαρακτήρα τους. Αφού δηλαδή οι συνελεύσεις θα έχουν τη δυνατότητα να παίρνουν αποφάσεις, είναι λογικό να είναι σε θέση να διαχειριστούν και τα μέσα για την υλοποίησή τους. Σε επίπεδο προσώπων, προφανώς και θα υπάρχουν κάποιοι ανακλητοί διαχειριστές (π.χ. ταμίες) για να διεκπεραιώνουν τα εντελώς πρακτικά ζητήματα και οι οποίοι φυσικά θα είναι υπόλογοι στη συνέλευση, αλλά η ευθύνη της “σωστής διαχείρισης”, ιδιαίτερα σε ζητήματα ουσίας για τα οποία θα έχει προηγηθεί σοβαρή ενημέρωση και συζήτηση, θα βαρύνει την ίδια τη συνέλευση.
Ο ρόλος του δημάρχου-“βιτρίνα” έχει νόημα μόνο υπό το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο από το οποίο τυπικά προβλέπεται και απαιτείται. Υπό αυτή την έννοια, θα βάζει απλά την υπογραφή του υλοποιώντας τις αποφάσεις των συνελεύσεων. Προφανώς υπό ένα διαφορετικό πλαίσιο ή σε ένα μελλοντικό σύστημα συνομοσπονδιοποιημένων δήμων, ένα τέτοιο πόστο δεν θα ήταν αναγκαίο.
Όχι για να το διαβάσει κανείς ιδιαίτερα προσεκτικά, αλλά περιέχει κάποια στοιχεία που ίσως καλό είναι να έχουμε υπόψη μας σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση όσον αφορά στα οικονομικά των δήμων:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_26/07/2009_323536
Κάτι σημαντικό ακόμα σχετικά με τις συνελεύσεις είναι νομίζω η ανάγκη να κρατάει κάποιος/α πρακτικά. Ετσι ώστε να είναι καταγεγραμμένες οι αποφάσεις αλλά και για άλλους λόγους.
Μελετώντας κανείς την ιστορία των συνελεύσεων γειτονιάς ή των δημοτικών συνελεύσεων διαπιστώνει ότι οι σοβαρότερες και σημαντικότερες εξ αυτών εξέλεγαν επιτροπές που συντόνιζαν τα ζητήματα με τα οποία ασχολούνταν η συνέλευση. Αυτές οι επιτροπές δεν ήταν απλά άμεσα αιρετές, αλλά ήταν και ανακλητές και υπόλογες στη συνέλευση. Στην ουσία αναλάμβαναν την υλοποίηση και μόνο των αποφάσεων των συνελεύσεων.
Νομίζω ότι και σήμερα οι συνελεύσεις γειτονιάς μπορούν να εκλέγουν διαχειριστική επιτροπή η οποία να αναλαμβάνει συγκεκριμένο έργο (π.χ. τη διαχείριση των οικονομικών της συνέλευσης μιας και αναφέρθηκε το θέμα).
Μιλώντας για οικονομικά, θυμάμαι μία περίπτωση στη Σκύδρα του νομού Πέλλας όπου ο δήμαρχος συγκάλεσε δημοτική συνέλευση για να αποφασίσουν οι πολίτες πως θα διατεθούν τα χρήματα από τον τομέα του πολιτισμού που σχετίζονταν με τις αποκριάτικες εκδηλώσεις. Δεν έχει σημασία για μας εδώ το γεγονός ότι ο δήμαρχος ήθελε μ’ αυτήν την κίνηση να διώξει από πάνω του την ευθύνη της άσχημης κατάσταση των οικονομικών του τομέα πολιτισμού του δήμου και το γεγονός ότι αποδείχτηκε ότι η συνέλευση είχε τελικά μόνο συμβουλευτικό και όχι τελεσίδικο χαρακτήρα.
Απλά αυτό είναι ένα παράδειγμα που μπορεί να δείξει τι μπορεί να γίνει σε πολύ πρώιμο στάδιο κατά τη θεσμοποίηση μίας συνέλευσης. Μπορεί για παράδειγμα ο δήμαρχος Συκεών να διαθέσει τα κονδύλια για τον πολιτισμό στην ανοιχτή συνέλευση Συκεών. Δεν εννοώ φυσικά να τους δώσει κάποια χρήματα στο χέρι, απλά να δεσμευθεί ότι ο ίδιος και το δημοτικό συμβούλιο θα υλοποιήσουν τις αποφάσεις της συνέλευσης στο συγκεκριμένο αυτό θέμα. Ακόμα κι ένα τέτοιο μικρό βήμα μπορεί να αποτελέσει σημαντική αφορμή και κίνητρο συμμετοχής στη συνέλευση και άσκηση στην άμεση δημοκρατία.
Φυσικά ο στόχος είναι σε κάποια φάση το σύνολο των πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων να λαμβάνονται από τη δημοτική συνέλευση και τις συνελεύσεις γειτονιάς σε πρόσωπο με πρόσωπο δημοκρατικούς θεσμούς. Και μακροπρόθεσμα, μία συνομοσπονδία δήμων να αντικαταστάσει όλους τους συγκεντρωτικούς θεσμούς που δημιουργούν τόσα προβλήματα σήμερα.
Πιστεύω πως εφόσον ασχολείστε με το θέμα των συνελεύσεων γειτονιάς και από ότι φαίνεται έχετε κάποιες ιδέες για τον τρόπο διεξαγωγής τους θα μπορούσατε να φτιάξετε ένα ολοκληρωμένο σχεδιάγραμμα που να περιλαμβάνει όλες τις προτάσεις σας και να το παρουσιάσετε σε μια επόμενη συνέλευση. Οι παρευρισκόμενοι θα μπορέσουν να προσθέσουν έτσι τις δικές τους ιδέες με βάση αυτό ή και να εκφράσουν τις διαφωνίες τους. Το αποτέλεσμα λοιπόν θα είναι πιο δημοκρατικό, οι συμμετέχοντες θα νιώσουν πως συμβάλλουν ενεργά στις αποφάσεις και έτσι θα μπουν οι βάσεις για έναν πιο επίσημο χαρακτήρα στις συνελεύσεις.
Κάτι άλλο. Αναρωτιέμαι αν ανταποκρίθηκαν οι πολίτες της Σκύδρας σ’ αυτήν την κίνηση του δήμου. Παρευρέθησαν αρκετοί; Είχαν προτάσεις ή παρακολουθούσαν παθητικά; Και αν είχαν προτάσεις αυτές στόχευαν σε μια κοινώς συμφέρουσα λύση ή τα κίνητρα τους ήταν κυρίως ιδιοτελή(κοινώς για τη μπάζα τους); Όχι πως κάτι τέτοιο θα ήταν περίεργο αφού αυτή είναι η λογική σήμερα. Το να υπήρξε όμως μια διαφορετική αντιμετώπιση έστω και από λίγους θα έδινε μία αισιόδοξη χροιά σε μία κατά τα άλλα συμφεροντολογική και παθητική ταυτόχρονα κοινωνική πραγματικότητα.
Έχεις δίκιο πως η οργάνωση των συνελεύσεων θα μπορούσε να γίνει και με βάση κάποιου είδους “σχεδιάγραμμα”. Και φυσικά όλες αυτές οι ιδέες πρέπει να συζητηθούν και να συμφωνηθούν στα πλαίσια της κάθε συνέλευσης.
Αποσπασματικά, αυτό έγινε ήδη σε κάποιες περιπτώσεις και στο μέλλον θα θέλαμε να παρουσιάσουμε αυτές τις ιδέες περισσότερο μέσα στις ίδιες τις συνελεύσεις. Απλά, ο σκοπός της συγκεκριμένης ανάρτησης ήταν να εμπνεύσει ίσως και συνελεύσεις με τις οποίες δεν έχουμε άμεση σχέση και στις οποίες δεν έχουμε εκ των πραγμάτων δυνατότητα παρουσίας και παρέμβασης.
Σχετικά με τη Σκύδρα, οι πολίτες συμμετείχαν και όντως αναδείχθηκαν πολλές από τις τάσεις που θα ανέμενε κανείς. Και οι ριζοσπαστικές ιδέες και οι συντηρητικές, ακόμη και προσωπικές ιδιοτέλειες ήταν εμφανείς.
Αυτό όμως είναι κάτι που θα πρέπει να αναμένουμε και δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει. Η ίδια η συνέλευση είναι το πεδίο για να εκδιπλωθούν όλες αυτές οι διαφορετικές τάσεις και να παρθούν αποφάσεις που να αποτελούν έκφραση της βούλησης των συμμετεχόντων.
ίσως κάποτε αφού ηρεμήσουν τα πράματα να πρέπει να γίνουν και κάποιες εκτιμήσεις για τις συνελεύσεις και τα αυτοδιαχειριζόμενα (;) πάρκα στην αθήνα
Ναι, σιγουρα καποιες απο αυτες τις προσπαθειες πρεπει να ενταχθουν στη δυναμικη που μας ενδιαφερει. Οποτε θα επανελθουμε.